تر کی اور اردو کے درمیان تہذ یبی-لسانی روابیت / Türkçe-Urdu Dili Arasındaki Kültürel ve Lengüistik Bağlantılar

Nuriye Bilik

Öz


تر کوں اور  ہندوستانیوں کے تعلقات بہت پرانے زمانے سے ہیں- مختلف ترک قومیں وسطی ایشا سے آ کر برصغیر میں رہائشس پزیر ہوئیں اور یہاں کے با شندوں سے مل جل گئیں- یہ سلسلہ جو  تر ک قومیں کشان اور آق ہن سے شروع ہو ا  بعد میں محمود غزنوی سے لیکر بابروں تک  جا ری رہا- ترکی تہذیب کے اہم نشانا ت، برصغیر کے کو نے کونےمیں دیکھے جاسکتے ہیں- ان کے تعمیر کردہ قلعے، مساجد، حمام، کتب مینار، تاج محل اور اس طرح کی قابل  تعر یف کی یادگاریں ترکی فن تعمیر کے اعلی نمونے ہیں-  فن تعمیر کے نمونوں کے علاوہ، یہاں کے ضرب المشال، مہاورت، خیالی قصوں، لطائف  اور   رسم و  رواج میں بھی، یہ باہمی اثرات محسوس کیےجا سکتے ہیں- دونوں  زبانوں کے مہاورات میں خیالات اور احساسات کی مشابہت سے زیادہ یکسانیت متاثرکن ہے- بغص لوک کہانیوں کے کردار جو بد نام شریر بھائی، نو جوان، شریر بدمعاش جیسے ناموں سے موسوم کیےجاتے ہیں، وہ حودہی، تر کی کے خیالی قصوں کا پسندیدہ ہیرو کیل اوغلاں(Keloğlan) ہے- ان خیالی قصوں اور لوک کہانیوں میں جو ایک دوسرے کا بدل پزیر ہیں، کردار عقل، فریب، لالچ، چالاکی اور ہنر مندی کے ذریعے اپنے مقصد کی انتہا تک جا پہنچتے ہیں- ترکی قوم کے مزاح کے نام ور ملانصرالدین کے لطائیف جو بالکان سے ہندوستان تک وسیع  جغرافیے پر پھیلے ہیں جیسے کہ ترک لوک کے احساسات کو جواب دے سکتے ہیں ویسے مشترک ہی پاکستان کے لوک کے احساسات کو بھی- رسم و رواج کے متعلق ایسی تقیربات ہیں جو  ایک دوسرے سےمشابہ ہوتی ہیں جیسا کہ شادی کے موقع پر - یہ اشتراک جو ترکوں اور ہندوستا نیوں کے دریان ہے  محض تہذ یت اور معاشر ت تک محدود نہیں ہے- ترکی اور  اردو زبانون کے  درمیان قو ا عد کے لحاظ سےبھی مماثلتیں پائی جاتی ہیں- دونوں اقوام نے صدیوں اکھٹے زند گی بسر کی تھی اور  نتیجے کے طور پر ایک دوسرے سے متاثر ہو ئی ہیں-  اسی وجہ سے ترکی اور   اردو کےدرمیان ممثالتیں تاریخی لحاظ سے بے حد نمایاں اور ممتاز ہیں-

(Türkler ve Hintliler arasındaki ilişkiler çok eskilere uzanır. Çeşitli Türk toplulukları Orta Asya’dan gelerek Hint alt kıtasına yerleşmişler ve buradaki halklarla birlikte yaşamışlardır. Kuşhan ve Ak Hunlarla başlayan bu süreç, daha sonra Gazneli Mahmut ve Baburlarla devam etmiştir. Türk kültürünün izleri Hint alt kıtasının her köşesinde görülebilir. Türklerin inşa ettiği kaleler, camiler, hamamlar, Kutub Minar, Taç Mahal ve bu tür bahsedilmeye değer eserler, Türk mimarisinin muhteşem örnekleridir. Mimarinin yanı sıra atasözlerinde, deyimlerde, masallarda, geleneklerde de bu karşılıklı etkileşim hissedilir. Komşuluk ilişkilerini ve kültür akrabalığını ortaya koyan atasözleri, fikir ve biçim açısından incelendiğinde ortak duyguların, düşüncelerin çokluğu göze çarpar. Her iki dildeki deyimlerde düşünce ve duyguların benzerliğinden ziyade aynılığı dikkat çekicidir. Bazı halk hikâyelerinde badnam şarir bhai, naucavan, şarir badmuaş gibi isimlerle adlandırılan karakterler, Türk masallarının sevilen kahramanı Keloğlan’dan başkası değildir. Birbirinin varyantı olan bu masallarda kahramanlar zekâları, kıskançlıkları, kurnazlıkları ve beceriklilikleriyle amaçlarına ulaşırlar. Balkanlardan Hindistan’a kadar oldukça geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Türk mizahının sembolü Nasrettin Hoca Fıkraları, Türk halkının duygularına cevap verebildiği gibi Hint alt kıtası halkının da duygularına hitap edebilmektedir. Gelenek ve göreneklerle ilgili olarak, özellikle de evlilik törenlilerinde yapılan pek çok benzer kutlamalar bulunmaktadır. Türkler ve Hint alt kıtası halkları arasındaki bu benzerlikler, sadece kültürle sınırlı değildir. Türkçe ve Urdu dili arasında gramer açısından da benzerlikler vardır. Her iki toplum uzun yıllar birlikte yaşamışlar ve sonuç olarak birbirlerinden etkilenmişlerdir. Bu nedenle Türkçe ile Urdu dili arasındaki benzerlikler tarihi açıdan oldukça belirgindir.)


Anahtar Kelimeler


ترکی زبان، اردو زبان، ضرب المشال، خیالی قصے، لسانی روابیت (Türkçe, Urdu dili, atasözleri, masallar, lengüistik bağlantılar.)

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Abdulhak, Maulvi (1981). Urdu Sarf-o- Nahv. Nai Dilli: Ancuman-i Tarakki Urdu.

Ali Han, Zeyb-un Nisa (2004). Urdu-Farsi Zarb-ul Misal. Pakistan: Muktadirah Kaumi Zaban.

Atalay, Besim (1940). “Türkçede Gelecek Zaman Edatı” Ankara: Türk Dili Belleten (3-4): 30-39.

Bilik, Nuriye-Özdemir, Nebahat (2012). Urdu Cannevalon ke liye Turki Gareymar. Konya: Aybil Yay.

Birtek, Ferit (1944). En Eski Türk Savları: Divan-ı Lügat-it- Türk’ten Derlemeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

Eckmann, Janas (1998.) Çağatayca El Kitabı. çev. Günay Karaağaç. İstanbul: Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.

Eraslan, Kemal (2013). Eski Uygur Türkçesi Grameri. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yay.

Ergin, Muharrem (1985). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yay.

Gabain, A-Von (1988). Eski Türkçenin Grameri. çev. Mehmet Akalın. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurum Yay.

Gültekin, Mevlüt (2006). “Tarihi ve Çağdaş Türk Lehçelerinde Gelecek Zaman Ekleri Üzerine Bir Deneme” Ankara: TÜBAR-XX-/ GÜZ.

Haidari, Mohamed Akbar Khan (1932). The Munshi. Delhi: Haidaris Oriental Book Depot, Akbar Manzil.

Hatipoğlu, Vecihe (1987). Türkçenin Sözdizimi” Ankara: TDK Yay.

Korkmaz, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yay.

Razzaki, Şahid Huseyn (1965). Pakistani Musalmanon ke Rasm-o-Rivac. Lahor: İdarah-i Sikafat-i İslamiyah.

Türk Atasözleri ve Deyimleri I (1993). İstanbul: Millî Kütüphane Başkanlığı, Milli Eğitim Basımevi.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Telif Hakkı (c) 2018 Nuriye Bilik

Lisans URL: https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/