E-postama gönder 
YUKARI MENDERES VADİSİNDE ERKEN DÖNEM YERLEŞMELERİ / EARLY SETTLEMENTS IN UPPER MEANDER VALLEY REGION ABSTRACT
Öz
2002 yılından bu yana Afyonkarahisar ili ve ilçelerinde yürütmekte olduğumuz arkeolojik yüzey araştırmaları, 2013-2016 sezonlarında, Dinar merkezli Yukarı Menderes Havzası’nda yoğunlaşmıştır. Havza’nın kuzeydoğusunda Menderes Nehri’nin kaynakları vardır. Bu Vadi’nin en batısında Dinar ilçesine bağlı Duman köyü bulunmaktadır ve en doğu noktasında Dinar merkeze yakın olan Dikici Hüyük yer alır. Yukarı Menderes Vadisi’nin Antik dönemdeki durumu kısmen bilinse bile, elimizde daha eski tarihler hakkında çok fazla malzeme bulunmamaktadır. Bu Vadi’de 2013 ile 2016 yılları arasında yaptığımız yüzey araştırmalarında bu çevrenin Neolitik çağdan Roma dönemine kadar olan tarihi incelenmiştir. Bu araştırmalarla, Yukarı Menderes Vadisi’nin tarihinin günümüzden yaklaşık 7500 yıl öncesine kadar gittiği anlaşılmıştır. Geç Neolitik döneme tarihlenen bu evreye ait en erken buluntulara şimdilik Kabaklı Kocakır, Yüksel Hüyük ve Dikici Hüyük mevkilerinde rastlanılmıştır. Bu kesimde Kalkolitik çağa ait yerleşmeler de görülmektedir. Sütlaç Köyü’nde Kuyubaşı Mevkii (Hüyük) bunlara örnek olarak verilebilir. Ancak bölgede eski yerleşmeler arasında en büyük yoğunluğu İlk Tunç çağa ait olanlar oluşturmaktadır. Yukarı Menderes Vadisi höyüklerinin hemen hepsinde İlk Tunç çağa ait buluntular görülmüştür. Bu durum günümüzden 5000 yıl kadar önce bu çevrede iskân alanlarının dağınık olduğuna ve nüfusun artışına işaret etmektedir. Bölgenin MÖ II. bin yılında yerleşmelerin sayısının azaldığı görülür. Günümüzden 4000 yıl kadar önceki bu değişimin, Anadolu’nun genelinde olduğu gibi bu çevrede de küçük yerleşmelerin azalmasının, insanların daha geniş kitleler halinde birlikte yaşaması, kentleşme, devletleşme vb. hususlarla ilgili olduğu düşünülmektedir. Vadi kesiminde bu durum en belirgin olarak Dikici Hüyük’te görülmektedir. Dikici Hüyük, Göller yöresine uzanan ana yollar üzerinde, ayrıca Ege Bölgesi ve Konya Ovası ile ilişkili olan yollarla bağlantılı bir konumdadır. Bu çalışmanın amacı verimli bir bölge olan Yukarı Menderes Vadisi’ndeki erken dönem yerleşmelerini (Neolitik çağdan Roma dönemine kadar olan) buluntularıyla birlikte sunmaktır.
Anahtar Kelimeler
Tam Metin:
PDFReferanslar
ABAY, Eşref-DEDEOĞLU, Fulya (2007). “2005 Yılı Çivril Ovası Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXIV/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 277-292.
BARJAMOVIC, Gojko (2011). A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period. Kopenhagen: Museum Tusculanum Press.
BRYCE, Trevor (2005). Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum. Ankara: Dost Kitabevi.
DURU, Refik (1994). Kuruçay Höyük I, 1978-1988 Kazılarının Sonuçları Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ Yerleşmeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
DURU, Refik (1996). Kuruçay Höyük II, 1978-1998 Kazılarının Sonuçları, Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı Yerleşmeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
DURU, Refik (2008). M. Ö. 8000’den M. Ö. 2000’e Burdur-Antalya Bölgesi’nin Altıbin Yılı. Antalya: Pera Müzesi Yayınları.
DURU, Refik-UMURTAK, Gülsün (2005). Höyücek, 1989-1992 Yılları Arasında Yapılan Kazıların Sonuçları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
EFE, Turan (2003). “Batı Anadolu Son Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı”, Arkeoatlas, 3, İstanbul: Doğan Yayınları. 94-129.
GURNEY, Oliver Robert (2001). Hititler. Ankara: Dost Kitabevi.
KOÇAK, Özdemir (2004a). Erken Dönemlerde Afyonkarahisar Yerleşmeleri. Konya: Kömen Yayınları.
KOÇAK, Özdemir (2004b). “Afyon-Bolvadin Yüzey Araştırmaları 2002 (Neolitik Çağdan İlk Tunç Çağına Kadar)”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXI-1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 173-184.
KOÇAK, Özdemir (2005). “Bolvadin-Çay ve Sultandağı Yüzey Araştırmaları 2003”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXII-1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 19-28.
KOÇAK, Özdemir (2006). “Afyon İli ve İlçeleri Yüzey Araştırmaları 2004”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXIII-1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 83-94.
KOÇAK, Özdemir (2009). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2007 Yılı Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXVI/2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 51-72.
KOÇAK, Özdemir (2010), “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2008 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXVII-2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 287-312.
KOÇAK, Özdemir (2011). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2009 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXVIII/2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 181-200.
KOÇAK, Özdemir (2012). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2010 Yılı Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXIX/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 231-261.
KOÇAK, Özdemir (2013). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2011 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXX/2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 39-52.
KOÇAK, Özdemir (2014). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2012 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXI/2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 75-96.
KOÇAK, Özdemir (2015). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri ile Uşak İli Sivaslı İlçesi 2013 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXII/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 355-374.
KOÇAK, Özdemir- IŞIK, Adem (2008). “2006 Yılı Afyonkarahisar İli ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırması”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXV-2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 85-102.
KOÇAK, Özdemir-BAYTAK, İsmail (2013). “Afyonkarahisar’da En Erken İskan İzleri”, Uluslar Arası Dinar ve Frigya Bölgesi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. 25-26 Mayıs 2013 Dinar. yay. haz. İ. Balık-C. Cihan. Afyonkarahisar. 319-343.
KOÇAK, Özdemir-BİLGİN, Mustafa (2005). “Taşlı Höyük: An Important Early Bronze Age Settlement and Necropolis in Bolvadin-Dişli Village”, Anatolia Antiqua, XIII, İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü Yayınları. 85-109.
KOÇAK, Özdemir-BİLGİN, Mustafa (2010). “Afyonkarahisar’da İki Önemli Son Neolitik/İlk Kalkolitik Yerleşme Yeri: Eyice ve Pani Höyük”. TÜBA-AR,13. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi. 9-38.
KOÇAK, Özdemir-BİLGİN, Mustafa (2013). “Afyonkarahisar Üçin Buluntuları Işığında Batı Anadolu Prehistoryası Üzerine Yeni Gözlemler”. Adalya, XVI, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları. 31-48.
KOÇAK, Özdemir-BİLGİN, Mustafa- KÜÇÜKBEZCİ, Hatice Gül vd. (2017). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2015 Yılı Yüzey Araştırmaları”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXIV/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 233-264.
KOÇAK, Özdemir-IŞIK, Adem (2007). “2005 Yılı Afyonkarahisar İli ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırması”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXIV/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 357-380.
KOÇAK, Özdemir-KÜÇÜKBEZCİ, Hatice Gül vd. (2016). “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları”. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXIII/1. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları. 21-46.
LAMB, Winifred (1936). “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia, LXXXVI, Oxford Yayınları: 1-64, pl. 1-8.
LAMB, Winifred (1937). “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia, LXXXVII, Oxford Yayınları: 217-273, pl. 78-84.
LARSEN Mogens Trolle (1976). The Old Assyrian City-State and its Colonies, Kopenhagen: Akademisk Forlag.
LLOYD, Seton-MELLAART, James (1962). Beycesultan I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. London: Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Yayınları.
LLOYD, Seton-MELLAART. James (1965). Beycesultan, I. London: Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Yayınları.
MACQUEEN, James (2001). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu. Ankara: Arkadaş Kitabevi.
MELLAART, James (1967). Çatal Hüyük. A Neolithic Town in Anatolia, New York: McGraw-Hill Book Company.
MELLAART, James (1970). Excavations at Hacılar I-II. Edinburgh: Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Yayınları.
MELLAART, James (1974). “Western Anatolia, Beycesultan and the Hittites”, Mansel’e Armağan-Melanges Mansel I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: 493-526.
MELLAART, James-MURRAY, Ann (1995). J.-A., Beycesultan III, Part II. Late Bronze Age and Phrygian Pottery and Middle and Late Bronze Age Small Objects. Ankara: Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Yayınları.
VEENHOF, Klaas- EIDEM, Jesper (2008). Mesopotamia The Old Assyrian Period. Freiburg: Freiburg Press.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.
Telif Hakkı (c) 2017 Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (SEFAD) / Selçuk University Journal of Faculty of Letters
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.