BİR EDEBİYAT DERSİNDE BİR ŞİİRİ ÇEVİRİLERİYLE OKUMAK: WALT WHITMAN’IN O CAPTAIN! MY CAPTAIN! BAŞLIKLI ŞİİRİ İLE FRANSIZCA VE TÜRKÇE ÇEVİRİLERİ / READING A POEM WITH ITS TRANSLATIONS IN THE LITERATURE CLASS: WALT WHITMAN’S O CAPTAIN! MY CAPTAIN! AND ITS F

Öz

1819-1892 yılları arasında yaşamış olan Walt Whitman,  Amerika’nın en etkili  şairlerinden biri olarak kabul edilmektedir.  Hiç yüz yüze gelmemesine rağmen büyük hayranlık duyduğu  Başkan Abraham Lincoln’un Amerikan İç Savaşı sonrasında öldürülmesi üzerine  duyduğu derin üzüntüyü, onu anmak ve onurlandırmak için yazdığı  O Captain! My Captain! başlıklı şiiri ile ifade etmiştir. Serbest şiirleriyle tanınan Whitman, bu şiirinde de sabit bir ölçü kullanmamıştır. Ancak muhtemelen şiirin bir ağıt olmasından dolayı bir istisna olarak  dört uzun dizeyi dört kısa dizenin izlediği bölümlere yer vermek suretiyle belli bir kalıp kullanmış ve bu da şiirini diğerlerinden farklı ve özel kılmıştır.  Whitman’ın bu şiiri,  Memet Fuat tarafından yapılan Ey Kaptan! Canım Kaptanım! ve Can Yücel tarafından yapılan Oy Reis! Koca Reis! başlıklı Türkçe çevirileri ve  Léon Bazalgette tarafından yapılan Ô Capitaine! Mon Capitaine! başlıklı Fransızca çevirisi ile  birlikte bu çalışmanın bütüncesini oluşturmaktadır. Bu dört şiir,  ortaöğretim 10.  sınıfta bir Edebiyat dersi kapsamında  bir arada okunmuş  ve  şiirlerin  anlam evreni ile  biçimsel özellikleri karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Bu çalışmada, bir şiirin çevirileri ile birlikte okunup çözümlenmesinin öğrencilerin derse katılımına, dersin verimliliğine ve kültürlerarası farkındalığın gelişimine sunabileceği katkılardan söz edilmekte ve ayrıca  Fransız göstergebilimci Jean Claude Coquet’nin “Söyleyenler Kuramı” temel alınarak,  şiirin çeviri ile yeniden üretilmesi sürecinde çevirmenin söylem alıcısı ve söylem üreticisi olarak üstlendiği rolün erek metne yansımaları üzerinde durulmaktadır.