KADIOĞLU ŞEYH MEHMED VE İNŞİRÂHU’S-SADR ADLI MESNEVİSİ / MASNAWİ BY KADIOĞLU SHEIKH MEHMED NAMED İNŞİRÂHU’S-SADR

Öz

İnşirâhu’s-Sadr, Mantıku’t-Tayr’ın 1578’de Kadıoğlu Şeyh Mehmed tarafından yazılan tercümelerinden biridir. Eser 4859 beyittir. Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün aruz kalıbıyla yazılmış olup 30 bölüm, 160 hikâye 12 temsilden müteşekkildir. İnşirâhu’s-Sadr, Doğu edebiyatında kaynak eser olma özelliğine sahip Attar’ın Mantıku’t-Tayr’ının manzum bir tercümesidir. Mantıku’t-Tayr’ın edebiyatımızda 14. yüzyıldan başlayarak 18. yüzyıla kadar her yüzyılda tercüme ve benzerleri yazılmıştır. Gülşehrî’nin Mantıku’t-Tayr‘ı (1317), Ali Şir Nevâî’nin Lisânü’t-tayr’ı  (1498/1499),  İranlı Şemsî’nin Deh Murg ‘u(1514), Zaîfî’nin Gülşen-i Sîmurg’u  (d. 1559),  Ârifî Mehmed’in Ravzatü’t-Tevhid’i (d.1563),  İbrahim Gülşenî’nin Sîmurg-nâme’si (d. 1533), Şemseddin Sivâsî’nin Gülşenâbâd’ı   (d. 1595) ve  Fedâî Dede’nin Mantıku’l- Esrâr’ı (d.1635) bu eserlerdendir. Eserinden edindiğimiz bilgilere göre Kadığlu Şeyh Mehmed III. Murad döneminde yaşamıştır. Siroz’da ikamet ettiğini, Arapça ve Farsçayı çok iyi bildiğini, Şeyhî mahlasını kullandığını İnşirâhu’s-Sadr’dan öğrenmekteyiz. Attar ve Mevlânâ’ya olan sevgisi de yine eserinde açıkça görülmektedir. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan İnşirâhu’s-Sadr 16. yüzyılda yazılmış olup vahdet-i vücut temasını işlemektedir.