Musaca Nekropolü Kazıları Cam Buluntuları / Glass Finds of Musaca Necropolis Excavation

Mevlüt Eliüşük

Öz


Manisa ili Akhisar ilçesi Musaca mahallesi 103 ada, 1-2 parsellerde Gürdük Barajı yol güzergahı ve etki alanında, yol çalışmalarında tespit edilen nekropol alanında Manisa Müze Müdürlüğü’nce kurtarma kazılarında 34 mezar içerisinde 47 yetişkin bireye ait iskelet tespit edilirken, alanda bebek/çocuk mezarına rastlanmamıştır. Bebek/çocuk mezarlarının bulunmamış olması Thyateira kazılarında sadece çocuklara ait mezarların tespit edildiğinden, buradaki çocuk mezarlarının olasılıkla başka bir alanda olduğu ile açıklanmıştır. Musaca mahallesinin antik yerleşimi hakkında herhangi bir bulguya ulaşılamamıştır. Antik Dönem’de Polis’lerin hinterlandı dâhilinde ki tarımsal yerleşimler Kome olarak adlandırılmaktadır. Nekropolün 15 km güney batısındaki Thyateira “Akhisar” antik kenti varlığı olası Musaca yerleşim yerinin, Thyateira antik kentinin bir komesi olduğu anlaşılmaktadır. Nekropoldeki mezarlar basit toprak ve sandık mezar olarak iki grup altında değerlendirilmiş olsa da mezarların taş kapaklarının aynı olduğu anlaşılmıştır. Mezarlarda ele geçen cam buluntular unguentarium ve şişe olarak iki grupta değerlendirilmiştir. Buluntular ölü gömme ritüeli içerisinde libasyon ile ilişkilendirilmiştir. Mezarlardan ele geçen cam buluntular genel olarak MS 2-3. yüzyıllar arasına tarihlendirildiğinden, Musaca Nekropolü’nün kullanım dönemleri için de bu tarih aralığını vermek mümkündür. Tespit edilen cam formlarının Anadolu’nun genel cam tipolojisiyle uyumlu olduğu görülürken; şamdan biçimli unguentariumların yerel özellikler gösterdiği anlaşılmaktadır. Kırsal bir yerleşimdeki mezarlarda ele geçen cam eserlerin birebir benzerlerinin Bergama ve Tire gibi koleksiyonlarda belgelenmiş olması Batı Anadolu’da bu formların yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir. Nekropolün yerleşim yeri tespit edilemediğinden kırsal alanda yaşayan halkın ekonomik durumu hakkında kesin yargıda bulunmak mümkün olmamakla birlikte mezar hediyesi olmayan örneklerin fazlalığı ve hediye bulunan mezarlardaki hediye sayısının azlığı, ekonomik seviyenin çok da iyi olmadığına da işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler


Thyateira, sandık mezar, libasyon, cam, unguentarium.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Akat, Y., Fıratlı, N. & Kocabaş, H. (1984). Hüseyin Kocabaş koleksiyonu cam eserler katalogu. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.

Akdeniz, E. (2013). 2011 yılında Thyateira antik kenti ve Hastane Höyüğü’nde gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar. Kazı Sonuçları Toplantısı, 34/2, 429-444.

Akdeniz, E., Şahin, M. K. & Erön, A. (2014). 2013 yılı Akhisar-Thyateira antik kenti ve Hastane Höyüğü kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı, 36/2, 121-138.

Anderson-Stajanovic, V. R. (1987). The chronology and function of ceramic Unguentaria. American Journal of Archaeology, 91, 105-122.

Atilla, C. & Gürler, B. (2009). Bergama Müzesi cam eserleri/Glass objects from Bergama Museum. Bergama Belleten 16. Bergama: Bergama Kültür ve Sanat Vakfı Yay.

Berlin, A. (1997). The plain wares. S. C. Herbert (Ed.), The Hellenistic and Roman Pottery, Tel Anafa II, 1 içinde (s. 1-246). Michigan: Kelsey Museum Press.

Bertelli, G. (1990). I vetri romani nel Museo Archaeologico provinciale “F. Ribezzo” di Birindisi. RicStBrindisi, XII, 187-216.

Canav, Ü. (1985). Türkiye şişe cam fabrikaları A.Ş. cam eserler koleksiyonu. İstanbul: Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A. Ş. Yay.

Çakmaklı, Ö. D. & Taştemür, E. (2017). A comparative investigation of the glass vessels and objects from eastern Thrace and Lydian tumuli in the light of the Dügüncülü and Güre finds. ANNALES 20e Congrés de l’association Internationale pour l’histoire du Verre, Verlag Marie Leidorf GmbH, 116-124.

Çakmaklı, Ö. D. (2012). Karia Bölgesi Roma Dönemi cam kap tipolojisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Çakmaklı, Ö. D. (2017). Zeus Labraundos kutsal alanı su kompleksi kazıları cam buluntuları. Seleucia, VII, 279-297.

Dinç, M. (2015). Lydia Bölgesi’nin (Philadelphia, Thyateira, Magnesia ad Sipylum ve çevresi) erken Hıristiyanlık Dönemi sonuna kadar tarihi coğrafyası. S. Durugönül (Ed.), Manisa Müzesi Heykeltraşlık Eserleri içinde (s. 11-19). İstanbul: Ege Yay.

Dotterweich, U. (1999). Unguentarien mit kuppelförmiger mündung aus Knidos, Knidos-Studien 1. Möhnesee: Bibliopolis.

Dusenbery, E. B. (1998). The necropolis and catalogues of burial and catalog objects by categories, Samothrace II. New Jersey: Princeton.

Dündar, E. (2008). Patara Unguentariumları, Patara IV,1. İstanbul: Ege Yay.

Eker, F. (2014). Kahramanmaraş Müzesi’ndeki cam eserler (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Erten, E. (2000). Anadolu’da Roma Dönemi camcılığında küresel gövdeli sürahiler. Olba, III, 171-179.

Gençler-Güray, Ç. (2011). Elaiussa Sebaste’nin Roma Dönemi cam buluntuları. Olba, XIX, 233-268.

Güneş, F. (2009). Late Antique glass from The Museum of Kahramanmaraş. E. Laflı (Ed.), Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean içinde (s. 245-252). İzmir: Hürriyet Matbaası.

Gürler, B. (1994). Metropolis'in Hellenistik Dönem seramiği (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.

Gürler, B. (2000). Tire Müzesi cam eserleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yay.

Gürler, B. (2001). Tire’nin Uzgur Köyü’nde bulunmuş olan MS 2. yüzyıl sonu – 3. yüzyıl başına ait mezar grubu. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 2, 59-66.

Hayes, J. W. (1975). Roman and pre-Roman glass in the Royal Ontario Museum. Toronto: Royal Ontario Museum.

Hellström, P. (1965). Pottery of Classical and later date Terracotta lamps and glass, Labraunda II, 1. Lund: Cwk Gleerup.

Höpken, C. & Çakmaklı, Ö. D. (2015). Narin Pırıltı – Fragile Splendour, Gaziantep Medusa Cam Kolleksiyonu. Bonn: Dr. Rudolf Habelt GmbH.

Isings, C. (1957). Roman glass from dated finds, Archaelogia Traiectina II. Groningen: Wolters.

Krinzinger, F. (2005). Spätantike und mittelalterliche keramik aus Ephesos, Archäologische Forschungen 13. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.

Kurtz, D. & Boardman, J. (1971). Greek Burial Costums. New York: Cornel University Press.

Laflı, E. (2003). Studien zu Hellenistischen, Kaiserzeitlichen und Spätantikfruhbyzantinischen Tonunguentarien aus Kilikien und Psidien (Süd Türkei): Der forschungsstand und eine Auswahl von fundobjekten aus den Örtlichen Museen (Yayınlanmamış doktora tezi). Köln University.

Lang, M. (1955). Dated jars of Early Imperial Times. Hesperia, 24, 277-285.

Lightfoot, C. S. & Arslan, M. (1992). Anadolu antik camları: Yüksel Erimtan koleksiyonu. Ankara: Ünal Offset.

Lightfoot, C. S. (1991). Glass in the Iron Age. A. Çilingiroğlu & D. H. French (Ed.), Anatolian Iron Age, Oxbow Monograph 13, The Proceedings of the Second Anatolian Iron Ages Colloquium held at İzmir, 4-8 May 1987 içinde (s. 67-74). Oxford: Oxbow Books.

Maden, E. (2019). Thyateira Antik Kenti Roma Dönemi seramikleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.

Matheson, S. B. (1980). Ancient glass in the Yale University Art Gallery. New Haven: Yale University Art Gallery.

Öz, C. (2022). Myra’nın Liman Yerleşimi Andriake’de Ele Geçen Geç Roma Dönemi Unguentariumları. Tarih Araştırmaları Dergisi, XLI/71, 59-89.

Özdilek, B. (2016). 2009-2012 Andriake kazılarından ele geçen Unguentarium, şişe, Lykion ve Mortar örnekleri. Olba, XXIV, 217-268.

Özet, A. (1998). Dipten gelen parıltı: Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi cam eserleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yay.

Robinson, H. S. (1959). Pottery of the Roman Period, Athenian Agora V. New Jersey: Princeton.

Sevin, V. (2001). Anadolu’nun tarihi coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Şahin, H. (2007). Doğu Dağlık Kilikia: Polis-Khora ilişkileri üzerine ilk düşünceler. Colloquium Anatolicum, VI, 115-179.

Taştemür, E. (2007). Klaros cam eserleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.

Taştemür, E. (2015), Eski Çağ’da Tıp’da cam kullanımına ilişkin gözlem ve kanıtlar. Seleucia ad Calycadnum, 5, 12-31

Tavukçu, Z. A. (2006). Parion Nekropolü 2005 yılı buluntuları (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Tekocak, M. & Yıldız, V. (2015). Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde bulunan bir grup pişmiş toprak vazo. C. Atilla & E. Okan (Ed.), Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan (Studies in Honour of Ömer Özyiğit) içinde (s. 413-432). İstanbul: Ege Yay.

Tekocak, M. (2013). Akşehir Nasreddin Hoca Müzesi’nden bir grup cam eser. Ç. Gençler-Güray (Ed.), Kaunos/Kbid Toplantıları 2, Anadolu Antik Cam Araştırmaları Sempozyumu, 17-20 Haziran 2010 içinde (s. 127-142). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yay.

Tyers, P. A. (1996). Roman pottery in Britain. London: Batsford.

Vaag, E. L., Vinnie, N. & Lund, J. (2002). The Pottery: ceramic material and other finds from selected contexts, The Maussolleion at Halikarnassos 7. Aarhus: Aarhus University Press.

Vapur, Ö. (2009). Menderes Magnesiası Hypokaustlu Yapı yerel üretim seramikleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Vessberg, O. (1952). Roman glass in Cyprus. Opuscula Athenesia, 7, 109-161.

Weinberg, G. D. (1962). Evidence for glass manufacture in Ancient Thessaly. American Journal of Archaeology, 66, 129-133.

Yıldız, V. (2016). Akhisar Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Unguentariumlar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14/1, 1-24.

Yurtseven, F. (2006). Tarsus köylü garajı mezarı buluntuları. Anadolu/Anatolia, 31, 91-121.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Telif Hakkı (c) 2023 Mevlüt Eliüşük

Lisans URL: https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/