II. Abdülhamit Dönemine Ait İki Farklı Japon Alfabesi ve Türkçe Transliterasyonlarındaki Sorunlar Üzerine / On the Transliteration Problems of Two Different Japanese Alphabets Written in Sultan Abdülhamid II Era

Öz

Osmanlı İmparatorluğu ile Japonya arasındaki ilk resmî temaslar 1870’li yıllarda başlamış, 1890 yılında yaşanan Ertuğrul Faciası’ndan sonra ilişkiler artarak devam etmiştir. 1890'da Türk firkateyni Ertuğrul Japonya açıklarında batmış ve hayatta kalanlar Japon kruvazörleri tarafından İstanbul'a getirilmiştir. Kazazedelerle birlikte İstanbul’a gelen Noda Shōtarō isimli Japon gazetecinin padişah II. Abdülhamit’in isteği üzerine İstanbul’da kalarak bir yandan Türkçe öğrenirken diğer yandan Mekteb-i Harbiye-i Şahane’de Türk subaylara Japonca öğrettiği ve Jiji Shinpo adlı Japon gazetesinde çalışmaya devam ettiği bilinmektedir. 2018 yılının ocak ayına kadar Noda ve öğrencilerinin faaliyetlerinden Osmanlı İmparatorluğu’nda Japonca eğitiminin eğitim öğretim çıktısı olarak değerlendirilebilecek 4 adet mektup dışında veri bulunmamaktaydı. 2018 yılında Prof. Dr. Ali Merthan Dündar’ın Mecmua-ı Lügat adlı eseri bilim dünyasına tanıtmasıyla 125 yıl aradan sonra Noda ve öğrencilerinin çalışmalarının önemli bir kısmı daha gün yüzüne çıkmış oldu. Bu çalışmada, Dündar’ın tanıtımına kadar Osmanlı’da ilk Japonca yayın olarak bilinen ancak Noda ve öğrencileriyle ilgisi olmayan Japon Elifbası (1908) ile Mecmua-ı Lügat’te (1893) yer alan Hiragana alfabesi karşılaştırılmıştır. Nitel araştırmaya dayalı çalışmamızda karşılaştırma sonucunda on beş yıl arayla yazılmış bu alfabelerin Türkçe transliterasyonlarında kayda değer farklılıklar olduğu saptanmıştır.