Mâder-i Mevlânâ Mümine Hatun’a Yazılan Manzumeler / Poems Written For Mâder-i Mevlânâ Mümine Hatun

Zeynep Koyuncu

Öz


Hz. Mevlânâ (ö. 1273) ve eserleri Osmanlı toplumuna derinden tesir etmiş, bu etki klasik Türk edebiyatına da yansımış, Mevlevî olsun ya da olmasın birçok divan şairi eserlerini Mevlevîlik unsurları ile süslemiştir. Bunun yanı sıra Mevlânâ için methiyeler yazılmış, bu şiirlerde Mevlânâ’nın yakın çevresi ve aile fertlerinden de bahsedilmiştir. Mevlevî şairler Mevlânâ’nın annesi Mümine Hatun’u tıpkı Mevlânâ’yı andıkları gibi anıp övmüş, Mâder-i Mevlânâ’ya hürmetlerini şiirle ifade etmişlerdir. Mevlevî şeyh ve edibi Ahmet Midhat Beytur (ö. 1971) Mümine Hatun için bir kıta yazmış, son dönem Mevlevî şeyh ve şairlerinden Ahmed Remzi Akyürek (ö. 1944) Bir Günlük Karaman Seyahatnamesi içinde geçen beş beyitlik bir tegazzülü Karaman Mevlevîhanesi’ni ziyareti esnasında Mâder-i Mevlânâ’nın manevi huzuruna sunmuştur. Zira Mevlevî adabına göre bir “berg-i sebz” ile de olsa hediye vermek gerekir. Mevlevîlikte kutsal sayılan 9 ve 18 sayıları hediyeleşirken de geçerli olmuştur. Mâder-i Mevlânâ için 18 beyitten oluşan bir kaside kim olduğunu tespit edilemeyen Gâlib (ö. ?) mahlaslı Mevlevî bir şaire aittir. Gâlib’in talik hatlı levha şeklindeki kasidesini görüp çok beğenen Hattat Giritli Şükrü (ö. ?) önce bu kasidenin sonuna nesih hatla 4 beyit eklemiş, ardından kendisi de 19 beyitlik nesih hatlı ayrı bir kaside yazmıştır. Bu levha günümüzde Karaman Mevlevîhânesi’ndedir. Eldeki çalışmada Mâder-i Mevlânâ hakkında kaynaklarda yer alan kısıtlı bilgi verildikten sonra onun için yazılmış dört manzume bir araya getirilmiştir. İncelenen şiirlerin tamamında Mevlânâ’nın annesinin çeşitli sıfatlarla övüldüğü, annelik vasfı ve dinî unsurlar ile kendisinden himmet, yardım, merhamet istendiği görülmüştür.


Anahtar Kelimeler


Mâder-i Mevlânâ, Mümine Sultan, manzume, methiye.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


Aça, M., Gökalp H. & Kocakaplan, İ. (2011). Başlangıçtan günümüze Türk edebiyatında tür ve şekil bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.

Ahmed Remzi. Bir günlük Karaman seyahatnamesi. Milli Kütüphane Yazmalar. 06 Mil. Yz. A 7997, 1b-7b.

Aktaş, H. (2008). Çağdaş bir mevlevî havarisi Arif Nihat Asya’da Mevlânâ imajı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(1) 43-54, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyusbd/issue/1402/16582.

Asya, A. N. (1967). Rubâiyyat-ı Ârif IV kova burcu. Ankara: Defne Yayınları.

Can, Ş. (1995). Mevlâna hayatı şahsiyeti fikirleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Çelebi, C. (2001). Hazret-i Mevlânâ. Konya: Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü.

Evliya Çelebi (2012). Seyahatnâme. S. A. Kahraman & Y. Dağlı, (Haz.) 3. Kitap C. 1, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Gökalp, H. (2009). Eski Türk edebiyatında Mevlânâ ve Mevlânâ methiyeleri. İstanbul: Kriter Yayınları.

Gölpınarlı, A. (2006). Mevlânâ’dan sonra mevlevîlik. İstanbul: İnkılap Yayınevi.

Gülcan, D. A. (1975). Karaman mevlevîhânesi mevlevîlik ve Karamanlı mevlevî velileri. Karaman: Doğuş Matbaası.

Haksever, A. C. (1999). Ahmed Remzi Akyürek hayatı, eserleri ve tasavvuf (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonuc Yeni.jsp.

Işık, E. (2005). Midhat Bahârî. İslâm ansiklopedisi (C.30, s. 6-7). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

İsmail Rüsûhî Ankaravî (2008). Mesnevî’nin sırrı dibâce ve ilk 18 beyit şerhi. S. Ceyhan& M. Topatan (Haz.), İstanbul: Hayy Kitap.

Konyalı, İ. H. (1967). Âbideleri ve kitâbeleri ile Karaman tarihi. İstanbul: Baha Matbaası.

Koyuncu, Z. (2009). Hüsn ü Aşk’ta on sekiz sayısı üzerine. Turkish Studies, (4/7), 401-423, doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.913

Koyuncu, Z. (2019). Karaman mevlevîhânesi ve Ahmed Remzi Dede’nin bir günlük Karaman seyahatnâmesi. H. Muşmal, E. Yüksel & M.A. Kapar (Ed.), Karaman araştırmaları II içinde (s.117-128). Konya: Palet Yayınları.

Mazıoğlu, H. (1987). Ahmed Remzi Akyürek ve şiirleri. Ankara: Sevinç Matbaası.

Mermer, A., Hidayetoğlu, A. S., Erdoğan & M., Koç Keskin, N. (2009). Osmanlı şiirinde Mevlânâ ve mevlevîlik unsurları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.

Sahih Ahmed Dede (2003). Mecmuatü’t- tevarihi’l- mevlevîye mevlevîlerin tarihi. C. Zorlu (Haz.), İstanbul: İnsan Yayınları.

Sakıp Sabancı müzesi kitap sanatları ve hat koleksiyonu (2012). Erişim adresi: https://sakipsabancimuzesi.org/sites/default/files/publication/pdf/Kitap_Sanatlari_Hat.pdf Erişim tarihi: 02.02.2020

Tanrıkorur, B. (2001). Karaman Mevlevîhânesi. İslâm ansiklopedisi (C.24, s. 447-448). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Top, H. H. (2007). Mevlevî usûl ve âdâbı. İstanbul: Ötüken Yayınları.

Uysal, İ. N. (2011, Kış). Mâder-i Mevlânâ’ya kaside. İmaret, 100-102.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Telif Hakkı (c) 2021 Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.