Akademik Taylorizm, Performans Yönetimi ve Akademik Üretimde Niceliğin Önemi: Akademisyenler Üzerine Niteliksel Bir Çalışma / Academic Taylorism, Performance Management and the Importance of Quantity in Academic Production: A Qualitative Study on Academics

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretim alanında ortaya çıkan performans yönetimi anlayışının bir yansıması olan akademik üretim sürecini değerlendirmektir. Bu çerçevede çalışmada, ‘Emek Süreci Kuramı’ kuramsal bakış açısından akademik emek süreci ele alınmış ve temel bir akademik faaliyet olan yayın yapma süreçlerinde ‘Akademik Taylorizm’in etkisi değerlendirilmiştir. Akademik emek sürecinde Taylorizm, akademisyenlik mesleğinin zanaat yapısının bozulması ve zanaat bilgisinin yönetimlere aktarılması temelinde ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede, akademik işin standartlaştırılmış, ölçümlenebilir ve böylelikle denetlenebilir hale getirilmiş olduğu görülmektedir. Akademide iş güvencesi sorunlu hale gelirken, akademik emeğin kendisinden beklenen performansı sergileme yönünde hareket eder hale gelmesi söz konusu olmaktadır. 2017 yılında, Türkiye’de yükseköğretim alanında gerçekleşen dönüşümün akademik emek üzerindeki etkisini anlamak üzere bir çalışma gerçekleştirilmiştir. İstanbul ve İzmir illerinde yer alan vakıf ve devlet üniversitelerinde sosyal bilimler alanlarında çalışmakta olan, farklı ünvanlara sahip 28 öğretim üyesi ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Araştırmadan elde edilmiş niteliksel verilerin bu çalışma kapsamında değerlendirilmesi sonucunda, yüksek öğretimde Taylorizm stratejilerin uygulanması ile birlikte akademik işin yoğunlaştırıldığı görülmüştür. Bu yoğun iş yükü çerçevesinde, yayın sürecinde akademik emeğin sözleşme yenileme ya da kariyerinde ilerleme motivasyonu ile, ‘stratejik’ olarak nitelendirilebilecek yayın yapma yollarını benimseyebilmesi söz konusudur. Kısa sürede yayın yapma ya da ‘puan’ toplama adına akademisyenler bir stratejik düşünme şekli geliştirmektedirler. Bu çalışma, yayın yapma sürecinin bir akademik faaliyet olarak araç yerine amaç haline gelmekte olduğuna ve niceliğin niteliğe öncelendiği bir anlayışın akademik üretime hakim olmakta olduğuna dair tartışma çerçevesinde akademik Taylorizmin yükselişini ele almaktadır.