Devlet Adamı C. Abdrahmanov ve Günlüğünün Tarihi Kaynak Olarak Değerlendirilmesi / Statesman J. Abdrakhmanov and the Evaluation of His Diary as a Historical Source

Öz

Bilindiği gibi, Komünist ideolojinin hâkim olduğu Sovyet toplumunda serbest fikir ifade edebilmek yasaktı. Devlet tarafından sıkı bir biçimde uygulanan sansürden dolayı, tarih alanındaki bilimsel eserler de taraflı yansıtılıyordu. Bu sebeple, günümüzde Sovyet dönemi tarihinin kapsamlı bir şekilde araştırılmasında her türlü yazılı kaynağı incelemek önemlidir. Kırgızistan’da Sovyet rejimi kurulduktan sonra birçok üst düzey devlet görevlerinde bulunan Cusup (yada Yusup) Abdrahmanov aynı zamanda pek çok önemli eseri kaleme almıştır. C. Abdrahmanov 1916 İsyanı, 1917 Şubat ve Ekim İhtilalleri dönemi ve 1920 ve 1930’larda Sovyet Kırgızistan’ın siyasî, sosyoekonomik ve kültür tarihi ile ilgili konuları ele alan eserleri ile bilinmektedir. Bunlarla birlikte Cusup Abdrahmanov’un Rusça yazılmış olan ve gizli tuttuğu günlüğü mevcuttur. C. Abdrahmanov’un günlüğü o dönemde yeni kurulan Sovyet yönetiminin uygulamaları hakkında geniş bilgiler sunmaktadır. 1920-1930’larda C. Abdrahmanov devlet adamı olmasından dolayı kolhozlaştırma, sanayileşme, Kırgızların yerleşik hayata geçirilmesi, Sovyet Kültür Devrimi gibi sosyalist düzenlemelerin uygulama süreçlerine direk katılmıştır. Ve günlüğünde onlar hakkında kendi düşüncelerini serbestçe kâğıda dökmüş ve çoğu zaman Sovyet yönetiminin sosyalist faaliyetleri uygulama sürecinde halka yönelik zorlama yöntemlerini eleştirmiştir. Ayrıca, C. Abdrahmanov günlüğünde 1930’lu yılların başlarında Kazakistan’da ortaya çıkan olağanüstü açlık ve sebepleri, Kırgızistan’a sığınan Kazaklar hakkında da bilgileri ve bu konudaki düşüncelerini aktarmaktadır. Kırgız devlet adamı ve aydın C. Abdrahmanov Sovyet devletinin uyguladığı şiddetli 1937-1938 Repressiya döneminde hapsedilerek öldürülmüştür. Makalede C. Abdrahmanov’un hayatı ve faaliyetleri üzerinde durulacaktır, ayrıca C. Abdrahmanov tarafından kaleme alınan günlüğü de tahlil edilecektir. Konu, Sovyet arşiv belgeleri ve bilimsel eserlerin ışığında ele alınacaktır.