İBN HALLİKÂN'DA SELÇUKLU BİYOGRAFİLERİ - I

H. İbrahim GÖK

Öz


İbn Hallikân, XIII. yüzyılda yaşamış meşhur biyografi yazarlarından biridir. Onun Vefeyâtü'l-A'yân adlı eseri, biyografi alanında yazılmış en yetkin eserlerden biridir. İbn Hallikân, kendinden önce bu türde yazılmış ilk örnekleri oluşturan tabakât kitaplarını göz önünde bulundurarak, bunların içeriğini genişletip geliştirmek suretiyle eserini ansiklopedik bir sözlük hâline getirmeyi başarmıştır. Vefeyâtü'l-A'yân, İslâm coğrafyasında yaşayan meşhur kişilerin hayatlarını anlatır. Onların eserlerinden bahseder, doğum ve ölüm tarihlerini verir, başlarından geçen meşhur olayları anlatır. Peygamber ve sahabenin hariç tutulduğu eserde, müellif kendi zamanına kadar olan bu meşhur kişileri ele alır. Vefeyâtü'l-A'yân, Selçuklu dönemi Türk tarihi açısından da son derece kıymetli kayıtlar ihtiva eder. Eserde özellikle Büyük Selçuklu sultanlarının, Selçuklu hanedanına mensup şahısların, Selçuklu komutanlarının ve dönemin diğer Türk hükümdar ve komutanlarının hayat hikayeleri yer almaktadır. Bu makalede de Vefeyâtü'l-A'yân'da yer alan bu Selçuklu sultanlarına âit biyografik kayıtlar Arapçadan tercüme edilerek ilgili kaynak ve araştırmalarla mukayese edilmek suretiyle değerlendirmeye tâbi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler


İbn Hallikan; Vefeyatü'l-A'yan; Selçuklular; Tuğrul Bey; Biyografi

Tam Metin:

PDF

Referanslar


ATEŞ, A., “Deylem”, İA, III, İstanbul 1993, 567-573.

AZİMİ, Tarih, Neşr ve Türkçe tere. A. Sevim, Ankara 1988.

BARTHOLD, V. V., Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Haz. H. D. Yıldız, Ankara 1990.

BROCKELMANN, C., Geschichte der Arabischen Litteratur, Arapça çev. Tarihu’l-Edebi’l-Arabi, Kahire 1993.

BROCKELMANN, C., “İbn Hallikan”, İA, V/2, İstanbul 1993, 745-746.

BROCKELMANN, C., “Maverdi”, İA, VII, İstanbul 1993, 409-410.

BUNDARİ, Zübdetü’n-nusra ve Nuhbetü’l-usra, Türkçe tere. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Ankara 1999.

CÜVEYNÎ, Tarih-i Cihan Güşa, Çev. M. Öztürk, Ankara 1998.

GİBB, Sir Hamilton, “Islamic Biographic Literarure”, Historians of the Middle East, Ed. B. Lewis-P.M. Holt, London 1962.

GREGORY ABU’L-FARAC (Bar Hebraeus), Abu’l-Farac Tarihi, Türkçe çev. Ö. Rıza Doğrul, Ankara 1987.

GÜNALTAY, Ş., İslam Tarihinin Kaynakları -Tarih ve Müverrihler -, İstanbul 1991.

HINZ, W., İslâmda Ölçü Sistemleri, Çev. Acar Sevim, İstanbul 1990.

İBNÜ’L-ESİR, el-Kâmil fi’t-tarih, C. J. Tomberg neşri tıpkıbasımı, Beyrut 1979, Türkçe tere. A. Özaydın, İslâm Tarihi, İstanbul 1987.

İBN HALLİKÂN, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-zaman, Beyrut 1397/1977.

KAFESOĞLU, İ., “Selçuklular”, İA, X, İstanbul 1993, 353-416.

KAŞGARL1 MAHMUD, Divanü Lûgati’t-Türk Tercümesi, Çev. B. Atalay, Ankara 1998.

KÖYMEN, M. A., Tuğrul Bey ve Zamanı, İstanbul 1976.

KÖYMEN, M. A., Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Ciltli, Kuruluş Devri, Ankara 1989.

KÖYMEN, M. A., “Tuğrul Bey”, İA, XII/2, İstanbul 1988, 25-41.

KİTAPÇI, Z., Abbasi Hilâfetinde Selçuklu Hatunları ve Türk Sultanları, Konya 1995.

MERÇİL, E., Gazneliler Devleti Tarihi, Ankara 1989.

OSTROGORSKY, G., Bizans Devleti Tarihi, Türkçe çev. F. Işıltan, Ankara 1991.

ÖZAYDIN, A., “İbn Hallikân”, DİA, XX, İstanbul 1999, 17-19.

PSELLOS, Khronographia, Türkçe çev. I. Demirkent, Ankara 1992.

RÂVENDÎ, Râhatü’s-südûr ve Âyeti’s-sürûr, Türkçe tere. A. Ateş, Gönüllerin Rahatı ve Sevinç Alâmeti, Ankara 1957.

REŞÎDEDDİN, Câmiu’t-tevârih, (Selçuklular Tarihi), Yay. A. Ateş, Ankara 1999.

SADREDDİN EL-HÜSEYNÎ, Ahbâru’d-devleti’s-Selçûkiyye, Türkçe tere. N. Lügal, Ankara 1943.

SIBT İBNÜ’L-CEVZÎ, Mir’âtü’z-zaman fî Tarihi’l-A’yân (Kayıp Uyûnü’t- Tevârîh’ten Naklen Selçuklularla İlgili Bölümler), Neşr. A. Sevim, Belgeler, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt: XIV, Sayı: 18, Ankara 1992, 1-260.

SEVİM, A., “Sıbt İbnü’l-Cevzî’nin Mir’âtü’z-zaman R Tarihi’l-Âyân Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler 1. Sultan Tuğrul Bey Dönemi”, Belgeler, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt: XVIII, Sayı:22, Ankara 1997, 1-90.

ŞEŞEN, R., Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İstanbul 1998.

TURAN, O., Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İstanbul (t.y).

YAKUT EL-HAMAVÎ, Mu’cemü’l-Büldân, Beyrut 1979.

YAZICI, T., “Deylem”, DİA, IX, İstanbul 1994, 263-265.

YİNANÇ, M. H., “Çağrı Bey”, İA, III, İstanbul 1993, 324-328.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Telif Hakkı (c) 2016 H. İbrahim GÖK

Lisans URL: https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/